ادبیات و فلسفة وجودی (اگزیستانسیالیسم)

Authors

  • عیسی امن‌خانی
  • نسرین‌دخت خطاط
Abstract:

ارتباط میان فلسفه و ادبیات به روزگاران بسیار دور و حداقل به زمان افلاتون فیلسوفی که همپای شهرت فلسفی‌اش ادیب توانایی نیز بود، باز می‌گردد؛ شوپنهاور، راسل، برگسون و ... از دیگر فیلسوفانی بودند که آثارشان، به گواهی منتقدان، با بهترین آثار ادبی پهلو می‌زد. چنین به نظر می‌رسد که این اندیشمندان برای بیان عقاید فلسفی خود ناگزیر از به کارگیری زبانی روشن بوده‌اند اما دربارة فیلسوفان وجودی و ارتباط آنان با ادبیات و ژانرهای ادبی، باید به گونه‌ای دیگر اندیشید. در این مقاله ابتدا کوشیده شده است تا با برجسته ساختن مواردی چون رویکرد پدیدار شناسانة این فیلسوفان، تغزلی و عاطفی بودن اندیشة آنان و تلقی‌شان از انسان چون «هستی ‌ـ در ـ جهان» به علل درهم تنیدگی این اندیشة فلسفی با ادبیات اشاره شود و در ادامه نیز نشان داده شود که چگونه اعتقاد به تقدم وجود بر ماهیت انسانی و نقش تعیین کنندة وضعیت‌های انسانی در شکل‌گیری ماهیت انسان سبب پیوند این اندیشه با ژانرهایی چون رمان، داستان کوتاه و نمایش‌نامه گردیده است و باور به توانایی شعر در آشکار ساختن هستی، عامل آشتی دهندة شعر با فلسفة وجودی است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحلیل و نقد کتاب اگزیستانسیالیسم و ادبیات معاصر ایران

چکیده یکی‌از پژوهش‌های جدی در حوزه ارتباط ادبیات معاصر با مکتب‌های فلسفی با تاکید بر فلسفه قاره‌ای(اگزیستانسیال، هرمنوتیک و ساختاری) در مقابل فلسفه انگلوساکسون (فلسفه تحلیل و فلسفه زبانی) کتاب «اگزیستانسیالیسم و ادبیات معاصر ایران» است که به قلم عیسی امن‌خانی و به‌همت انتشارات علمی (اول؛ 1392) در 243 صفحه چاپ و منتشر شده است. این اثر سعی کرده است با توجه به مبانی فکری اندیشمندان وجودی، ادبیات ...

full text

برهان صدیقین در فلسفة ملاصدرا و مقایسة آن با برهان وجودی آنسلم و دکارت

در تاریخ فلسفه، برهان صدیقین به عنوان راهی که در آن خدا با خدا شناخته می­شود و عالم و صفات آن در راهیابی به معرفت الهی واسطه قرار نمی­گیرد، موقعیت ممتازی در میان براهین اثبات وجود خدا دارد. ریشة این برهان را باید درآیات قرانی و  تعالیم امامان شیعه جست. در این برهان تلاش می­شود تا از طریق تأمل در نفس وجود و بررسی احکام ضروری آن، وجود واجب اثبات و در پرتو آن، وجود سایر موجودات تبیین شود. ابن­سینا...

full text

قدرت، روح کین‌خواهی، برداشت وجودی و آری‌گویی به زندگی. اهمیت «والا» در فلسفة هنر کانت

کانت در تحلیل زیبایی طبیعی و هنری، لذت زیباشناختی ناشی از صورت‌های محض اعیان را به‌مدد بازی آزاد خیال و فاهمه و برمبنای اصل غایتمندی بدونِ غایت تبیین کرده است. بنابه این قاعده، احکام زیباشناختی محصول هارمونی نامتعیّن و خودانگیختة قوای خیال و فاهمه می‌باشند. با این‌حال، کانت در تحلیل امر والا و احساس زیباشناختی حاصل از آن، به هارمونی دو قوة فوق هیچ اشاره‌ای نکرده است؛ گویی در این خصوص کانت مواضع ق...

full text

چوبک و اندیشه وجودی (تحلیل داستان «انتری که لوتی اش مرده بود» در پرتو فلسفۀ اگزیستانسیالیسم)

در این نوشتار برخی از مؤلفه­های اگزیستانسیالیسم همانند حذف واجب­الوجود از مناسبات اجتماعی و فردی، وانهادگی، تنهایی و دلهره را در یکی از موفق ترین داستان های چوبک به نام «انتری که لوتی­اش مرده­بود» مورد بررسی قرار داده­ایم؛ نتایج حاصل از دریافت و تشریح این اثر حاکی است که داستان به شدت تحت تأثیر فلسفۀ اگزیستانسیالیسم قراردارد؛ داستان با بیانی سمبولیک به دغدغه­های وجودی انسان محصور در دنیای درهم ...

full text

تحلیل اگزیستانسیالیستی شخصیت اوّل (عمر) رمانِ "الشحّاذ" اثر نجیب محفوظ

فلسفه و ادبیات از روزگاران دور ارتباطی بسیار نزدیک داشته­اند و همواره مکتب­های فلسفی بر ادبیات جهان تأثیرگذار بوده است که از جملة آنها می­توان به اگزیستانسیالیسم اشاره داشت. از سوی دیگر، ادبیات به مثابه­ یک روش، بر فلسفة اگزیستانسیالیسم تاثیرگذار بوده و برخی فیلسوفان در قالب­های گوناگون ادبی مانند رمان، شعر، نمایشنامه و... مفاهیم فلسفی را وارد حوزة ادبی کردند. اگزیستانسیالیسم، به دغدغه­های مشتر...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 13  issue 45

pages  -

publication date 2008-08-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023